|
| .: nowożytność |
Barok
styl w sztuce, architekturze i literaturze zapoczątkowany we Włoszech; wyrósł
na podłożu renesansu i panował od XVI do XVIII wieku (od około 1580 do około
1730 roku). Barok odznacza się ekspresyjnością, bogactwem formy i zdobnictwa,
silnymi kontrastami, monumentalnością; linia prosta w sztuce i architekturze
jest prawie nieobecna, jej miejsce zajmują linie faliste, załamania, występy,
zaokrąglenia. Dzieła architektoniczne tego okresu bywają przeładowane
dekoracją figuralną i ornamentyką. Nazywano go kiedyś "zwyrodniałą formą
renesansu" (Jacob Burckhardt). Nazwa epoki pochodzi od słowa barocco - w języku
włoskim: "coś dziwacznego, przesadnego", zaś w języku portugalskim
- "perła o nieregularnym kształcie". Polscy reformatorzy oświeceniowi
widzieli w baroku symbol upadku umysłowego, zacofania i panoszącego się
sarmatyzmu. W okresie baroku stworzono wiele dzieł, które weszły do
kanonu sztuki i stanowią punkt odniesienia także w naszej epoce
(np. dramaty Szekspira wciąż na nowo odczytywane).
Cechy baroku
* olśnienia i zadziwienia odbiorcy wywołane były bogactwem ozdób, jak również niezwykłością wypowiedzi poetyckich;
* mnożenie wyszukanych przenośni;
* komponowanie struktur składniowych za pomocą inwersji;
* poszerzanie słownictwa o elementy potoczne, gwarowe, obcojęzyczne;
* budynki nie są kopiami, różnią się między sobą, w każdym można dostrzec styl indywidualny;
* króluje tematyka mitologiczna i religijna;
* rzeźba jest zazwyczaj jednobarwna;
* występuje dynamizm;
* wywołanie zaskoczenia;
* wielonurtowość.
Podłoże przemian kulturalnych
Na soborze trydenckim Kościół podjął kilka istotnych decyzji reformatorskich,
jednocześnie rośnie objętość Indeksu ksiąg zakazanych, w którym pojawia się
także Biblia, bowiem Kościół uznał, że ludzie nie są w stanie samodzielnie,
poprawnie zrozumieć świętej księgi. Mnożyły się prześladowania innowierców,
w wielu miastach na stosach płonęli heretycy. Ludność Europy zaledwie
otrząsnęła się po wielkich epidemiach dżumy i trądu, a już powróciły one
na nowo, choć o mniejszym nasileniu. Mała epoka lodowcowa ścięła Bałtyk i
pogrążyła Europę w warunkach nie sprzyjających rolnictwu. Na wsiach szerzył
się głód, doszło do znacznego spadku populacji. Niepewność i ciągłe
zawirowania losu sprawiły, że myśli człowieka błądziły między wiecznością
i ekstazą religijną a potrzebą użycia na ziemi - tym "padole łez".
Rozwój nauk empirycznych
Wiek XVI, XVII i XVIII to dalszy rozwój nauk empirycznych. Chemia powoli zaczęła
się wyzwalać z zabobonu alchemii, powstały podstawy naukowej medycyny; William
Harvey odkrył podwójny obieg krwi i przeprowadził, korzystając z metod
wprowadzonych w XVI wieku przez ojca nowoczesnej anatomii Wesaliusza, liczne
doświadczenia na zwierzętach, a także badania nad ciałem człowieka.
Swe poglądy i wyniki doświadczeń zaprezentował na odczytach, a metody omówił
w trakcie publicznych sekcji. Dzięki mikroskopowi biologia odkryła
tajemniczy, niewidoczny gołym okiem świat, opisany przez Roberta Hooke'a
w dziele Micrographia. Wynalazek ten otworzył drogę nowemu rodzajowi badań
i odkrył przez człowiekiem świat struktury komórkowej i mikroorganizmów.
Otworzył też drogę do sławy takim naukowcom jak Marcello Malpighi,
Jan Swammerdam i Antonie van Leeuwenhoek. Teleskop przesunął granice
znanego Wszechświata za orbitę Saturna, uświadamiając ludziom, że są
drobiną dryfującą na niewielkiej planecie. W 1646 roku Kircher
skonstruował latarnię czarnoksięską, przyrząd służący do otrzymywania
na ścianie lub ekranie, w ciemności, powiększonych obrazów figur
namalowanych na szkle.
|
| |
|
| .: dodatki |
tekst
grafa
linki
cokolwiek
|
| |
|
